Υγεία
#ΚάνεΚάτι για υψηλού επιπέδου ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλους!

Η εφαρμογή του ΓεΣΥ αποτελεί τη μεγαλύτερη κοινωνική κατάκτηση από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Βασικός και αμετάθετος στόχος η προσφορά υψηλού επιπέδου περίθαλψης στους πολίτες και κύρια σε αυτούς που λόγω της οικονομικής δυσπραγίας δεν έχουν τη δυνατότητα να την αποκτήσουν με άλλους τρόπους. Η σωστή εφαρμογή του ΓεΣΥ αποτελούσε τη λυδία λίθο και η αποτελεσματική λειτουργία την ύψιστη προτεραιότητα της ΕΔΕΚ.

Η ΕΔΕΚ είναι το κόμμα που πάλεψε για την εισαγωγή του ΓεΣΥ από την ίδρυσή της. Το ότι φτάσαμε στη ψήφιση των νομοσχεδίων για το ΓεΣΥ είναι αποτέλεσμα των πρωτοβουλιών που ανέλαβε η ΕΔΕΚ: 

  • Για πρώτη φορά στη Βουλή τέθηκε θέμα ΓεΣΥ το 1968 από τον Βάσο Λυσσαρίδη.
  • Το 2001 ψηφίστηκε ο νόμος πλαίσιο μετά από παρέμβαση της ΕΔΕΚ για να ψηφιστούν οι προϋπολογισμοί του 1999.
  • Η ψήφιση του επικαιροποιημένου νομοσχεδίου τον Ιούνιο του 2017 ήταν αποτέλεσμα της συνεχούς άσκησης πολιτικής πίεσης στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας από τον Απρίλιο του 2015 (βλ. επιστολές ΕΔΕΚ προς ΠτΔ στο Η ΕΔΕΚ ήταν και είναι πρωτεργάτης του ΓΕΣΥ)

Η ΕΔΕΚ, για να μπορέσει ο δημόσιος τομέας της υγείας να αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά του συστήματος, κατέθεσε έγκαιρα, πριν ακόμα από τη ψήφιση της νομοθεσίας, προτάσεις οι οποίες προνοούσαν:

  • Αποσυμφόρηση και αναδιοργάνωση των δημοσίων νοσοκομείων.
  • Αποτελεσματική αυτονόμηση σε Διοικητικό, Επιστημονικό και Οικονομικό επίπεδο ώστε να διασφαλιστεί η οικονομική τους βιωσιμότητα.
  • Εισαγωγή του ΓεΣΥ, αρχικά της πρωτοβάθμιας και στη συνέχεια της δευτεροβάθμιας περίθαλψης.

Η ΕΔΕΚ είχε μάλιστα προτείνει συγκεκριμένο οδικό χάρτη για την ασφαλή εφαρμογή του ΓεΣΥ. Η άμεση υιοθέτηση των πιο κάτω μέτρων αποτελούσε προτεραιότητα ώστε να υπάρξει άμβλυνση των προβλημάτων και σωστή εφαρμογή του ΓεΣΥ:

  • Μεταφορά μέρους της πρωτοβάθμιας περίθαλψης από τον δημόσιο τομέα στον ιδιωτικό με στόχο την αποσυμφόρηση των Εξωτερικών Ιατρείων και των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών των νοσοκομείων και τη μείωση της ταλαιπωρίας των ασθενών.
  • Άμεση κάλυψη των αναγκών σε ιατρικό και μηχανολογικό εξοπλισμό και ίδρυση νέων κλινικών με στόχο την ορθολογική κάλυψη της επικράτειας και τη δημιουργία επιστημονικής αυτάρκειας.
  • Συμπληρωματική αγορά υπηρεσιών δευτεροβάθμιας περίθαλψης από τον ιδιωτικό τομέα, καθώς και παρακλινικών εξετάσεων εκεί όπου υπάρχει άμεση ανάγκη.
  • Αναβάθμιση των περιφερειακών νοσοκομείων και των Αγροτικών Κέντρων Υγείας.
  • Κοστολόγηση των υπηρεσιών που προσφέρει ο δημόσιος τομέας με πραγματικές τιμές με βάση τα σημερινά δεδομένα, για σκοπούς χρέωσης των ασφαλιστικών εταιρειών, των ευρωπαίων πολιτών καθώς και των πολιτών τρίτων χωρών.

Η πιο πάνω πρόταση για σωστή εφαρμογή του ΓεΣΥ πέραν από την προσφορά υψηλού επιπέδου ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στους πολίτες και κυρίως σε αυτούς που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να την αποκτήσουν με άλλους τρόπους, θα συνέβαλλε σημαντικά στη μείωση των δαπανών για την υγεία γιατί:

  • Θα ενίσχυε την πρόληψη, άρα μείωση των πρόσθετων δαπανών που προκύπτουν από την επιβάρυνση της υγείας του ασθενή λόγω καθυστερημένης αντιμετώπισης.
  • Θα επέτρεπε την μείωση του χρόνου νοσηλείας του ασθενή.
  • Θα περιορίζονταν οι σπατάλες σε φάρμακα και αναλώσιμα.
  • Θα βελτιωνόταν η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού του τομέα υγείας άρα και η αποδοτικότητά του.
  • Η σωστή συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα θα περιόριζε τις επαναλήψεις σε παρακλινικές και εργαστηριακές εξετάσεις.
  • Θα γινόταν καλύτερη διαχείριση του ιατρικού εξοπλισμού και περιορισμός της ανεξέλεγκτης εισαγωγής του, όπου σε πολλές περιπτώσεις είναι πέραν των πραγματικών αναγκών.
  • Θα μειωνόταν σημαντικά η απώλεια εργατοωρών.

Καμία από τις εισηγήσεις μας δεν υιοθετήθηκε. Αντίθετα δεχθήκαμε λάσπη και επίθεση για το ότι ήμασταν υπονομευτές του συστήματος. Η μη υιοθέτηση των προτάσεών μας έφερε τα πιο κάτω αποτελέσματα:

Παρά τη δρομολόγηση της εφαρμογής του ΓεΣΥ εντός του 2019, η διαδικασία που ακολουθήθηκε, η ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης στον τομέα της δημόσιας υγείας και η απουσία ενεργειών που θα οδηγούσαν σε ποιοτική αναβάθμιση των δημοσίων νοσηλευτηρίων, επιβεβαιώνουν ότι έγινε πρόχειρη και ευκαιριακή διαχείριση των προβλημάτων. Αυτό τεκμηριώνεται και από τη μαζική αποχώρηση ιατρικού προσωπικού και τις σοβαρές ελλείψεις σε αναλώσιμα και εξοπλισμό που συνέβαλαν στη μείωση της επιστημονικής αξιοπιστίας του δημόσιου τομέα και την αποδόμησή του στη συνείδηση των πολιτών.

Μάλιστα κατά παράβαση της σαφούς προϋπόθεσης που τίθεται στο προοίμιο της νομοθεσίας ότι θα πρέπει πριν την εφαρμογή του ΓεΣΥ να προχωρήσει η θετική αυτονόμηση των Δημόσιων Νοσηλευτηρίων σε Διοικητικό και Οικονομικό επίπεδο, το Υπουργείο προώθησε την εφαρμογή του ΓεΣΥ και την αυτονόμηση παράλληλα. Σύμφωνα, μάλιστα, με δήλωση του Προέδρου του Δ.Σ. του ΟΚΥπΥ η αυτονόμηση θα ολοκληρωθεί σε 4 με 5 χρόνια (Φιλελεύθερος, 15 Δεκεμβρίου 2018).

Παρά την παρέλευση τριών και πλέον ετών από την ψήφιση του επικαιροποιημένου νομοσχεδίου για το ΓεΣΥ, μέχρι σήμερα δεν προχώρησε καμιά μελέτη για να καταγραφούν οι ανάγκες του Δημόσιου τομέα σε εξοπλισμό και σε κλινικές, ώστε με την εφαρμογή του να αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά του και να προσφέρει υψηλού επιπέδου ιατρική περίθαλψη σε ολόκληρη την επικράτεια.  

Ως συνέπεια της απουσίας της συγκεκριμένης μελέτης εκτιμούμε ότι η ορθή και αποτελεσματική αυτονόμηση των νοσηλευτηρίων θα καθυστερήσει. Το γεγονός αυτό θα θέσει  σε κίνδυνο την οικονομική βιωσιμότητα των δημόσιων νοσηλευτηρίων και την ικανότητά τους να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις τον ιδιωτικό τομέα.

Τόσο η διαδικασία διορισμού, όσο και η σύνθεση του Δ.Σ. του ΟΚΥπΥ προκαλούν  ερωτήματα και ενισχύουν τις υπόνοιες για εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων. Η έκθεση του Γενικού Ελεγκτή του 2018 που επιβεβαιώνει τις παρατυπίες αλλά και τις καταγγελίες της ΕΔΕΚ που έγιναν τον Μάρτιο του 2018, αναφορικά με σύγκρουση συμφερόντων (διορισμός Σερ Νίκολσον), παρατυπίες που ακολουθήθηκαν κ.ά., πολλαπλασιάζει τις ανησυχίες μας.  

Ακόμα και ο τρόπος καθορισμού των εισφορών θα αποδειχθεί στην εφαρμογή του ιδιαίτερα προβληματικός. Δεν έχουν ληφθεί υπόψη βασικά στοιχεία της κυπριακής πραγματικότητας, με αποτέλεσμα οι μεν μισθωτοί θα είναι αυτοί που σταθερά θα εισφέρουν, ενώ οι ελεύθεροι επαγγελματίες και κύρια οι μεγαλοεπαγγελματίες θα μπορούν να διαφεύγουν, οι δε  εισφορές τους θα είναι μικρότερες των δυνατοτήτων τους. Σε περίπτωση μη συγκέντρωσης του απαιτούμενου ποσού για τον σφαιρικό προϋπολογισμό του ΓεΣΥ τη διαφορά ποιος θα την καλύψει;

Ο κίνδυνος που παραμονεύει με τις πιο πάνω ενέργειες είναι προφανής. Η εξάντληση της 5ετίας (η οικονομική ενίσχυση του κράτους προς τα νοσηλευτήρια σύμφωνα με τη νομοθεσία θα μπορεί να γίνει για τα πρώτα 5 χρόνια από την ημερομηνία εφαρμογής του ΓεΣΥ) κατά την οποία το κράτος θα μπορεί να καλύψει τυχόν ελλείμματα των αυτονομημένων νοσηλευτηρίων, χωρίς αυτά να έχουν πετύχει την οικονομική τους βιωσιμότητα, θα οδηγήσει αναπόφευκτα είτε σε συρρίκνωση των παρεχόμενων υπηρεσιών ή στην εισαγωγή του πολυασφαλιστικού ή ακόμα χειρότερα στην πώλησή τους σε ιδιωτικά συμφέροντα. Η εμπειρία από τις Κυπριακές Αερογραμμές και τη Σ.Κ.Τ. κάποιους όχι μόνο δεν τους έχει συνετίσει, αλλά αντίθετα φαίνεται τους εξωθεί σε επαναλήψεις.

Η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για τον ΟΑΥ που δημοσιοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2020 έχει επιβεβαιωθεί ότι τα συμβόλαια τα οποία έχει υπογράψει ο ΟΑΥ με τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια παραβιάζουν τη νομοθεσία. Τα συμβόλαια αυτά δεν έτυχαν νομικής συμβουλής και έγκρισης και παρόλο που η ΕΔΕΚ κατ’ επανάληψη ζήτησε να δοθεί γραπτώς η νομική συμβουλή, μέχρι στιγμής αυτή δεν έχει παρουσιαστεί.

Επίσης, με τον τρόπο εφαρμογής του ΓεΣΥ επιχειρείται η εισαγωγή του πολυασφαλιστικού συστήματος, από τη πίσω πόρτα, με διακρίσεις σε βάρος των νοσηλευτηρίων και των γιατρών, σε άλλες περιπτώσεις κατά ευνοϊκό τρόπο και σε άλλες περιπτώσεις κατά τρόπο αρνητικό. Αυτό συμβαίνει επειδή ιδιωτικά νοσηλευτήρια τα οποία είναι συμβεβλημένα στο ΓεΣΥ, με βάση τις συμφωνίες που έχουν συνάψει με τον ΟΑΥ, μπορούν να έχουν ταυτόχρονα και πτέρυγες εκτός ΓεΣΥ.

Για παράδειγμα, στην επαρχία Λεμεσού οι ειδικοί γιατροί που είναι συμβεβλημένοι με το ΓεΣΥ, δεν έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν ενδονοσοκομειακή περίθαλψη επειδή δεν υπήρξε καμία πρόνοια να γίνουν ρυθμίσεις ώστε να διευθετηθεί αυτό το πρόβλημα. Παρόλα αυτά, τη στιγμή που ο ΟΑΥ χρηματοδοτεί γιατρούς που δεν είναι εντός του ΓεΣΥ, κατά παράβαση της νομοθεσίας, με έμμεσο τρόπο (βλ. πιο πάνω συμφωνία με ιδιωτικά νοσηλευτήρια), δεν φρόντισε να διασφαλίσει τη δυνατότητα σε συμβεβλημένους ιατρούς να ασκήσουν ενδονοσοκομειακή περίθαλψη.

Την ίδια στιγμή έχει επιβεβαιωθεί ότι γίνεται μεγάλη διασπάθιση των εισφορών που οι πολίτες καταβάλλουν για το ΓεΣΥ με αποτέλεσμα να καλείται ο φορολογούμενος πολίτης να καλύψει μερικές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Για το 2020 εκτιμάται ότι το έλλειμα του δημόσιου τομέα της υγείας θα ξεπεράσει τα 230εκ. λόγω μη σωστής τιμολόγησης των υπηρεσιών που προσφέρει στον ΟΑΥ ο ΟΚΥπΥ.

Στο ερώτημα γιατί ο Μαρίνος Σιζόπουλος δεν έχει ενταχθεί στο ΓεΣΥ, η απάντηση δίνεται ήδη από τα πιο πάνω. Η ένταξή του στο ΓεΣΥ θα τον έκανε μέρος μίας διαδικασίας διασπάθισης χρήματος.

Ως ΕΔΕΚ δεν μένουμε στην κριτική. Συνεχίζουμε την κατάθεση προτάσεων για άμβλυνση των σοβαρών προβλημάτων των δημοσίων νοσηλευτριών. Χρειάζεται να γίνει επιτάχυνση της διαδικασίας αναδιοργάνωσης και αυτονόμησης ώστε να οδηγηθούμε ακολούθως στη σωστή εφαρμογή του ΓεΣΥ κατά την οποία τα δημόσια νοσηλευτήρια θα είναι πλήρως αυτονομημένα σε διοικητικό, επιστημονικό και οικονομικό επίπεδο. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια, να αποκτήσουν οικονομική βιωσιμότητα και να αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά εφαρμογής του ΓεΣΥ.

Ειδικότερα:

  • Άμεση αναδιοργάνωση των δημοσίων νοσηλευτηρίων η οποία θα επιτευχθεί μέσα από την:
    • επαρκή ιατρική στελέχωση, o ίδρυση νέων κλινικών,
    • ενίσχυση των περιφερειακών  νοσοκομείων και των αγροτικών κέντρων και
    • κάλυψη των αναγκών σε εξοπλισμό και αναλώσιμα.
  • Άμεση δυνατότητα των ασθενών για απευθείας πρόσβαση σε όλους τους γιατρούς με συμπληρωμή ώστε να ενταχθεί το σύνολο των γιατρών, ειδικών και μη, στο ΓεΣΥ. Να εφαρμοστεί σωστά η πρόνοια της νομοθεσίας για τη δυνατότητα του ασθενή άμεσης πρόσβασης στον ειδικό γιατρό με μείωση της συμπληρωμής που θα πρέπει να καταβάλλει και να παραμένει στον γιατρό και όχι να επιστρέφεται στον ΟΑΥ σύμφωνα με την πρόνοια που έχει υιοθετηθεί. 
  • Σύσταση ανεξάρτητων ομάδων αυστηρού εποπτικού ελέγχου για να τερματιστεί η κακοδιαχείριση και να παταχθεί το φαινόμενο της διασπάθισης των χρημάτων του φορολογουμένου πολίτη. 
  • Κατάργηση της λίστας του προσωπικού γιατρού. Οι προσωπικοί γιατροί να αμείβονται με την επίσκεψη.
  • Οι παιδίατροι να επανέλθουν ως ειδικοί γιατροί και όχι ως προσωπικοί ιατροί.

Η υλοποίηση των πιο πάνω θα διασφαλίσει:

  1. Τη βασική φιλοσοφία του ΓεΣΥ για την παραχώρηση της δυνατότητας στον ασθενή να επιλέγει ελεύθερα γιατρό και νοσηλευτήριο
  2. Θα μειώσει δραστικά τη διασπάθιση χρήματος που παρατηρείται και θα καταστήσει το σύστημα οικονομικά βιώσιμο. 
  3. Θα ενισχύσει την αριστεία των προσφερόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες που είναι και το βασικό ζητούμενο για την εφαρμογή Γενικού Σχεδίου Υγείας.