Η συζήτηση του προϋπολογισμού του 2022 γίνεται κάτω από βάρος των συνεπειών αλλά και της υγειονομικής, οικονομικής και κοινωνικής αβεβαιότητας που προκαλεί η συνέχιση της πανδημίας του κορωνοϊού. Η παράτασή της έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές τόσο στις εργασιακές σχέσεις, όσο και στο  οικονομικό μοντέλο της κάθε χώρας ξεχωριστά.
 
Όσον αφορά την πατρίδα μας η πανδημία επιβεβαίωσε τις διαχρονικές αδυναμίες της οικονομίας. Αδυναμίες τις οποίες η ΕΔΕΚ υποδείκνυε όλα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά οι εκάστοτε Κυβερνήσεις δεν επέδειξαν  την ανάλογη ευαισθησία και ανταπόκριση.
 
Τόνιζε την αναγκαιότητα οι προϋπολογισμοί  να αλλάξουν φιλοσοφία. Να μην αποσκοπούν στην επίτευξη μόνο ποσοτικών  στόχων αλλά και ποιοτικών, για να προσδώσουν σταδιακά στην οικονομία μας  μακροοικονομική σταθερότητα. Τόνιζε ακόμα ότι η συνέχιση της επικέντρωσης στην αποκλειστική διαχείριση του κατασκευαστικού, του τουριστικού τομέα και των υπηρεσιών  θέτει σε κίνδυνο την οικονομική σταθερότητα και την κοινωνική συνοχή, δεδομένου ότι είναι τομείς ιδιαίτερα εύθραυστοι, που επηρεάζονται από εξωγενείς και άρα μη ελεγχόμενους παράγοντες. Ακόμα και σε αυτούς τους τομείς η πολιτική διαχείρισης ήταν και εξακολουθεί να είναι μονοδιάστατη.
 
Στον τουριστικό τομέα απουσιάζει η ανάπτυξη ποιοτικών μορφών όπως ο ιατρικός, ο συνεδριακός, ο αθλητικός με αποτέλεσμα να μην υπάρχει προσέλκυση τουριστών υψηλών εισοδημάτων. Σκόπιμα προβάλλεται ο απόλυτος αριθμός τουριστών που επισκέπτονται την πατρίδα μας και όχι το καθαρό ετήσιο κέρδος.
 
Στον κατασκευαστικό τομέα επαναλήφθηκε το φαινόμενο της υπερθέρμανσης. Στο πλαίσιο μάλιστα του Επενδυτικού Προγράμματος Πολιτογραφήσεων, οι κυβερνήσεις προχώρησαν σε παραχώρηση παρεκκλίσεων σε επιχειρηματίες για αναπτύξεις όπου σε πολλές περιπτώσεις  επηρεάζουν αρνητικά το περιβάλλον και δεν διασφαλίζεται η δυνατότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης σε περιπτώσεις έκτακτης κατάστασης (φωτιά, σεισμός, εγκληματική ενέργεια).
 
Φυσικά, επιστέγασμα αυτής της πολιτικής είναι το σκάνδαλο των πολιτογραφήσεων. Η δημοσιοποίησή του επέφερε οικονομικές επιπτώσεις στην πατρίδα μας, την εξέθεσε διεθνώς, απώλεσε την αξιοπιστία της, πλήγηκε το κύρος και η υπόστασή της.
 
Δεν αναμέναμε και δεν προσδοκούσαμε ριζικές αλλαγές στη βάση των υποδείξεων και των προτάσεών μας. Όμως οι εμπειρίες του παρελθόντος θα  έπρεπε  να προβληματίσουν τους εκάστοτε κυβερνώντες και σταδιακά να λάβουν μέτρα, ώστε η κυπριακή οικονομία να επεκταθεί και σε νέους καινοτόμους και υψηλής τεχνολογίας τομείς.
 
Να ετοιμαστούν προγράμματα και να γίνουν επενδύσεις για την ποιοτική αναβάθμιση του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα της οικονομίας, ώστε η πατρίδα μας να αποκτήσει  μερική ή σχετική επάρκεια καταναλωτικών αγαθών και να μειωθεί η εξάρτηση από τα  εισαγόμενα. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου πέραν από την απορρόφηση κεφαλαίων από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά προγράμματα, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί  και το πλούσιο επιστημονικό δυναμικό της πατρίδας μας, που θα οδηγούσε σε μείωση της ανεργίας και της μετανάστευσης κυρίως των  νέων. Η πραγματική οικονομία εκτός από ποσοτική πρέπει να είναι και ποιοτική.
 
Τέλος,  σημαντικός παράγοντας  στην ποιοτική ανάπτυξη είναι και η ανθρωποκεντρική μορφή που πρέπει να χαρακτηρίζει την οικονομική πολιτική του κράτους. Οι πόροι πρέπει να έχουν κατά το δυνατόν ομοιόμορφη κατανομή στους πολίτες, είτε άμεσα, είτε έμμεσα. Αυτό θα μειώσει την φτωχοποίηση των πολιτών και θα συμβάλει ουσιαστικά στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, η οποία βρίσκεται σε στάδιο αποδόμησης.                                                                                              
 
Μέσα σε αυτό το πνεύμα η ΕΔΕΚ κατά την ψήφιση του περσινού προϋπολογισμού, αξιοποιώντας τη δυνατότητα που της δόθηκε, κεφαλαιοποίησε προς όφελος των πολιτών της υπαίθρου, των ορεινών και ημιορεινών περιοχών , καθώς και των χαμηλοσυνταξιούχων σειρά μέτρων οικονομικής και κοινωνικής στήριξης. Επιπρόσθετα ενίσχυσε το στεγαστικό πρόγραμμα με την αύξηση της χορηγίας αλλά και την ένταξη σε αυτό των 134 περιαστικών κοινοτήτων που αρχικά είχαν αποκλειστεί. Παρόμοιας φύσης μέτρα είναι δυνατόν και πρέπει να υιοθετούνται σταδιακά  για να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή.
Άμεσα συνδεδεμένος με τα παραπάνω είναι και ο τομέας των κρατικών υπηρεσιών, ο οποίος στις πλείστες των περιπτώσεων κινείται με αδικαιολόγητη βραδύτητα,  επιτείνει την γραφειοκρατία και σταδιακά μειώνει την απόδοσή του. Πρέπει να γίνει  αντιληπτό πως οι κρίσεις δεν έχουν μόνο επιπτώσεις, προσφέρουν και ευκαιρίες για ουσιαστικές αλλαγές και νέες αναπτύξεις.
 
Σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσαν να υιοθετηθούν πρόσθετες δράσεις όπως:

• Μείωση της γραφειοκρατίας και αύξηση της παραγωγικότητας της Δημόσιας Υπηρεσίας με  περαιτέρω αξιοποίηση  της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
• Περιφερειακή αποκέντρωση υπηρεσιών και η απλοποίηση διαδικασιών.
• Εκπόνηση σχεδίου αξιοποίησης κρατικής γης για την ανέγερση νέων σύγχρονων, λειτουργικών και μειωμένης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης κτιρίων, για να στεγασθούν υπουργεία και κρατικές υπηρεσίες. Δεν δικαιολογείται το κράτος να ξοδεύει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο για να τις στεγάσει σε ακατάλληλα υποστατικά.
• Ετοιμασία προγράμματος ανάπτυξης ειδικών καλλιεργειών για την παραγωγή προϊόντων στη βάση των εδαφικών και κλιματολογικών συνθηκών τα οποία να κατοχυρωθούν ως ΠΟΠ.
• Ενίσχυση του τομέα της μεταποίησης.
   
  Δεν παραγνωρίζουμε τις προσπάθειες που καταβάλλονται στο πλαίσιο της πράσινης ανάπτυξης και  του Προγράμματος Ανάκαμψης. Όμως εκτιμούμε ότι ο ρυθμός υλοποίησης είναι βραδύς με αποτέλεσμα να μην ικανοποιούνται οι στόχοι. Αυτό επιφέρει πρόσθετο οικονομικό κόστος λόγω της υποχρέωσης για αγορά θερμοκηπιακών ρύπων.
  Μπορεί οι δείκτες της κυπριακής οικονομίας να παρουσιάζουν βελτίωση, όχι όμως σε  βαθμό που να δημιουργούν κλίμα σιγουριάς και ασφάλειας, πολύ δε περισσότερο ενθουσιασμό. Δεν πρέπει να οδηγεί σε εφησυχασμό. Είναι σημαντικό να αξιοποιηθεί η χαλάρωση των δημοσιονομικών μέτρων από την Ε.Ε. και να γίνουν νέοι σχεδιασμοί που να οδηγούν:
• σε ουσιαστική και όχι σε επίπλαστη  βελτίωση της οικονομίας,
• σε αποτύπωση της πραγματικής οικονομίας με επιστημονικό τρόπο, και
• η βελτίωση των αριθμών να αντανακλά και στο βιοτικό επίπεδο του λαού, κυρίως των μικρομεσαίων εισοδημάτων.
   
  Η ΕΔΕΚ με σοβαρότητα και εποικοδομητική συνέργεια καταθέτει στις Κυβερνήσεις σειρά προτάσεων για την βελτίωση της οικονομίας με στόχο την αντιμετώπιση των τυχόν οικονομικών, κοινωνικών και εργασιακών επιπτώσεων στους πολίτες.
   
  Αναπτυξιακός ή διαχειριστικός ο Προϋπολογισμός του 2022;
  Για ακόμα μία χρονιά ο προϋπολογισμός είναι κατά βάση διαχειριστικός. Κανένας δεν αμφισβητεί τα έργα υποδομής, όμως δεν πρέπει να παραμείνουμε μόνο σε αυτά. Ο προϋπολογισμός θα αποκτήσει αναπτυξιακή μορφή όταν σε αυτό θα περιληφθούν και αναπτυξιακά έργα ανταποδοτικού χαρακτήρα, τα οποία θα εξασφαλίζουν στο κράτος εισοδήματα με τα οποία να χρηματοδοτούνται νέα έργα.
   
  Φορολογική πολιτική
  Το κράτος σε περιόδους οικονομικής κρίσης ή/και δυσπραγίας είναι σημαντικό με αποφάσεις και πρωτοβουλίες να δίνει κίνητρα για είσοδο στην πραγματική οικονομία χρημάτων. Να αυξάνεται η ρευστότητα, η διακίνηση κεφαλαίων και κατ’ επέκταση να αυξάνουν και τα έσοδα του κράτους.  Κλασσική περίπτωση η φορολογική αμνηστία του 2005, όπου συνέβαλε στην αποφυγή της ένταξης της Κύπρου σε πρόγραμμα δημοσιονομικής  επιτήρησης και οδήγησε σε αναθέρμανση της οικονομίας.
   
  Από την πλευρά της ΕΔΕΚ καταθέσαμε στην Κυβέρνηση σειρά μέτρων τα οποία θα μπορούσαν να αυξήσουν την ρευστότητα , να μειώσουν τη φοροδιαφυγή και να περιορίσουν την παραοικονομία. Ανάμεσα στα μέτρα  είναι:
• Η μείωση των συντελεστών φορολογίας.
• Η παραχώρηση κινήτρων για έγκαιρη αποπληρωμή οφειλών προς το κράτος.
• Η παραχώρηση κινήτρων για επενδύσεις σε μονάδες υψηλής τεχνολογίας καθώς και στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα της οικονομίας.
• Η πολεοδομική αμνηστία για μονοκατοικίες και διπλοκατοικίες με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της υπέρβασης και με παράκαμψη των γραφειοκρατικών διαδικασιών που εφαρμόζονται σήμερα.
• Η προκήρυξη νέου εσωτερικού κρατικού Ομολόγου με διαβάθμιση χρόνου και επιτοκίου (από 2 μέχρι 5 χρόνια και με επιτόκιο από 1 μέχρι 2%), ειδικά αυτή την περίοδο όπου σε μεγάλες καταθέσεις υπάρχει αρνητικό επιτόκιο. Τα χρήματα αυτά πέραν από την αύξηση της ρευστότητας του κράτους σε περίπτωση μη διάθεσης για κάλυψη έκτακτων κρατικών αναγκών,  μπορούν να αξιοποιηθούν για την αποπληρωμή άλλων κρατικών δανείων με μεγαλύτερο επιτόκιο.
   
  Παρά τις συνεχείς εξαγγελίες  δεν παρατηρήθηκε μείωση της φοροδιαφυγής.
   
  Οι ανείσπρακτοι φόροι ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια. Η δυσλειτουργία του Τμήματος Φορολογίας είναι εμφανής. Δεν προχώρησε στη λήψη ουσιαστικών μέτρων για την πάταξη της φοροδιαφυγής. Επικεντρώνει τις προσπάθειές του προς λανθασμένες κατευθύνσεις. Η μεγάλη καθυστέρηση στην επιβεβαίωση των φορολογικών δηλώσεων οδηγεί αναπόφευκτα σε σημαντική απώλεια εσόδων. Η επέκταση του χρόνου για δικαίωμα αναθεώρησης των φορολογικών δηλώσεων  στα 5 χρόνια, θα επιφέρει πρόσθετο πρόβλημα στην έγκαιρη είσπραξη του φόρου.
   
  Επιπρόσθετα, δεν έχει προχωρήσει στη λήψη μέτρων για δικαιότερη κατανομή των φορολογικών  βαρών στους πολίτες, ώστε σταδιακά να μειωθεί το οικονομικό χάσμα μεταξύ των ψηλών και των χαμηλών εισοδημάτων. Αντίθετα το οικονομικό χάσμα μεταξύ των εισοδημάτων έχει διευρυνθεί ακόμα περισσότερο. Η μεσαία τάξη παρουσιάζει ακόμα μεγαλύτερη συρρίκνωση, και ο κίνδυνος αποσύνθεσης της κοινωνικής συνοχής είναι ιδιαίτερα μεγάλος.
   
  Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ε.Ε. η Κύπρος βρίσκεται στην τελευταία θέση όσον αφορά την κατανομή του εθνικού εισοδήματος. Από την οικονομική ανάπτυξη ευνοείται ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού, ενώ το 24% περίπου του πληθυσμού βρίσκεται κάτω ή κοντά στο όριο της φτώχειας. Οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα βρίσκονται καθηλωμένοι σε χαμηλά  επίπεδα, η πανδημία έχει αποδομήσει σε μεγάλο βαθμό και τις εργασιακές συμφωνίες. Η αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, των καταναλωτικών προϊόντων και ειδικά  αγαθών πρώτης ανάγκης, έφερε σε ακόμα πιο δυσμενή θέση μεγάλο ποσοστό των πολιτών.
   
  Η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενώ η παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα βρίσκεται περίπου στο 75% του μ.ο. των χωρών της ευρωζώνης.  Έχει τον υψηλότερο ιδιωτικό δανεισμό και το δεύτερο ψηλότερο ποσοστό Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ).
   
  Δημόσιο χρέος (Δ.Χ.):
  Το Δ.Χ. παραμένει σε ψηλά επίπεδα, οι έκτακτες ανάγκες που δημιούργησε η πανδημία το αύξησαν ως ποσοστό επί του ΑΕΠ στο 115.3% το 2020. Εάν τα στοιχεία αυτά συγκριθούν με τα αντίστοιχα του 2008 (Δ.Χ. 7.5 δις, 45,1% του ΑΕΠ), είναι πολύ εύκολο να γίνει αντιληπτό ότι λανθασμένες επιλογές και αποφάσεις τα τελευταία δεκατρία χρόνια οδήγησαν σε επικίνδυνο σημείο την κυπριακή οικονομία.
   
  Κοινωνική πολιτική
  Δεν παραβλέπουμε το γεγονός ότι υπήρξαν αποφάσεις και προς την ορθή κατεύθυνση. Σε αυτό φυσικά συνέβαλε και η υιοθέτηση σειράς προτάσεων που κατατέθηκαν από την ΕΔΕΚ. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:
• Η καθιέρωση κατώτατης σύνταξης.
• Η έναρξη μελέτης για την παραχώρηση σύνταξης στο 63ο έτος χωρίς την αποκοπή του 12% σε εργαζόμενους σε βαριά, επικίνδυνα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.
• Η σύνταξη χηρείας για τους άνδρες.
• Η πρόωρη σύνταξη σε άτομα που πάσχουν από Μεσογειακή Αναιμία.
• Η άδεια πατρότητας.
• Η επιδότηση βρεφονηπιακής φροντίδας σε εργαζόμενες μητέρες.
• Η στήριξη σε κάποιο βαθμό αυτοτελώς εργαζομένων και επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την πανδημία.
• Η ενίσχυση του προγράμματος στεγαστικής πολιτικής.
• Η επιδότηση της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων  σε οικίες των ορεινών και ημιορεινών περιοχών.
   
  Παρά την υλοποίηση των ανωτέρω προτάσεων δεν υπάρχει ακόμα ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κοινωνικής πολιτικής, το οποίο να στηρίζει αποτελεσματικά τις ομάδες του πληθυσμού που βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση ή αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα κοινωνικής φύσης.
  Δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί:
• Η Κοινωνική Λειτουργός της γειτονιάς σε μια περίοδο έξαρσης της ενδοοικογενειακής βίας.
• Η σύσταση Υπηρεσίας στήριξης γυναικών που έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση.
• Η λειτουργία Ξενώνων Φιλοξενίας Αστέγων μέχρι την επίλυση του στεγαστικού τους προβλήματος.
• Η υλοποίηση στεγαστικών προγραμμάτων για παραχώρηση κατοικίας σε νεαρά ζευγάρια σε τιμή κόστους ή σε ευπαθείς οικογένειες με συμβολικό ενοίκιο.
• Η θεσμοθέτηση βρεφονηπιακών σταθμών στις μεγάλες επιχειρήσεις για φύλαξη των παιδιών των εργαζόμενων μητέρων.
   
  Τέλος, απουσιάζουν προτάσεις οι οποίες να θέτουν σε στέρεες βάσεις την ουσιαστική αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας, ενός από τα μεγαλύτερα κοινωνικά προβλήματα που βρίσκεται σε εξέλιξη στην πατρίδα μας και μετά την τουρκική κατοχή ίσως αποδειχθεί το μεγαλύτερο εθνικό πρόβλημα.
   
  Ανεργία:
  Τα πρόσφατα στοιχεία καταγράφουν μεν σταθεροποίηση της ανεργίας το 2021, όμως για να γίνει αντικειμενική εκτίμηση της κατάστασης θα πρέπει σε αυτά να συνυπολογισθούν:
• Οι 27 και πλέον χιλιάδες συμπατριώτες μας κατά το πλείστον νέοι επιστήμονες, οι οποίοι είτε παρέμειναν στο εξωτερικό μετά τις σπουδές τους είτε μετανάστευσαν για σκοπούς εργασίας.
• Όσοι απολύθηκαν από τον τραπεζικό, τον Ημικρατικό ή τον ιδιωτικό τομέα και είναι ηλικίας άνω των 55 χρόνων και δεν είναι εγγεγραμμένοι στον κατάλογο ανέργων.
• Οι λήπτες δημοσίου βοηθήματος (Ε.Ε.Ε.).
• Οι εποχιακοί άνεργοι της ξενοδοχειακής βιομηχανίας.  
• Εάν μάλιστα σε αυτούς προστεθούν και οι υποαπασχολούμενοι που ανέρχονται περίπου στο 14% του συνόλου των εργαζομένων, τότε η κατάσταση εξακολουθεί να είναι ανησυχητική.
   
  Χρηματοπιστωτικός τομέας
  Ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει καταστεί η αχίλλειος πτέρνα της οικονομίας αλλά και η πηγή μεγιστοποίησης των κοινωνικών προβλημάτων. Πέραν από την ασυδοσία την οποία επέδειξε στο παρελθόν δυστυχώς με την ανοχή και των εποπτικών αρχών, στη σημερινή κρίσιμη περίοδο επιδεικνύει κοινωνική αναλγησία. Για τα δικά του λάθη απορροφήθηκαν τα Αξιόγραφα, κουρεύτηκαν οι καταθέτες και αυξήθηκε επικίνδυνα ο αριθμός των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ).
   
  Με διάφορα προσχήματα αξιοποιεί τις αναδιαρθρώσεις και λειτουργεί αυταρχικά σε βάρος των πολιτών, εκμεταλλευόμενος τα ισχυρά όπλα που του παραχώρησε η πλειοψηφία της Βουλής σχετικά με τις εκποιήσεις ακινήτων αλλά και της αποστέρησης από τους πολίτες του δικαιώματος να προσφεύγουν στη δικαιοσύνη για να προστατεύσουν κατά νόμιμο τρόπο τα δικαιώματά τους. Δείγματα αυτής της πολιτικής είναι:
• Τα κωλύματα που προβάλουν για την αναδιάρθρωση ΜΕΔ.
• Οι αυξημένες χρεώσεις στις οποίες υποβάλλουν τους πελάτες.
• Οι εκποιήσεις ακινήτων.
• Οι παρεμβάσεις για την αναστολή ή/και ματαίωση λήψης μέτρων προστασίας των πολιτών.
• Η άρνηση κατοχύρωσης της πραγματικής αντικειμενικής αξίας του ενυπόθηκου ακινήτου, πράξη που θα προστατεύσει το δανειολήπτη.
• Η απουσία προστασίας των εγγυητών.
• Η πώληση δανείων σε εταιρίες διαχείρισης σε χαμηλή τιμή, αλλά την ίδια στιγμή αρνούνται την πώληση των δανείων στους δανειολήπτες ή την παραχώρηση δικαιώματος εξόφλησης σε τιμή υψηλότερη από αυτή που θα πωληθεί.
   
  Για ακόμα ένα χρόνο απουσιάζει οποιαδήποτε σοβαρή πρωτοβουλία για την έστω μερική στήριξη των κουρεμένων καταθετών, των εξαπατημένων κατόχων αξιόγραφων (αν και υπήρχε μνημονιακός όρος που δεν υλοποιήθηκε), των κουρεμένων ταμείων προνοίας.
   
  Υπουργείο Άμυνας
  Σε περίοδο ασύμμετρων απειλών  της Τουρκίας σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων, της εδαφικής και θαλάσσιας ακεραιότητας της Κύπρου, η ανάγκη διατήρησης αναβαθμισμένης επιχειρησιακής ικανότητας της Ε.Φ. είναι επιβεβλημένη. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έγιναν βήματα προς την ορθή κατεύθυνση, αυτό όμως δεν θα πρέπει να μας οδηγήσει σε επανάπαυση. Αντίθετα πρέπει να:
• Αξιοποιηθεί ακόμα περισσότερο ο στρατηγικός ρόλος της Κύπρου στην αν. Μεσόγειο.
• Ενεργοποιηθεί αναβαθμισμένα το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού χώρου Ελλάδας – Κύπρου.
• Αξιοποιηθούν οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τις χώρες της περιοχής και της Ε.Ε. στο πλαίσιο των τριμερών ή τετραμερών συνεργασιών.
• Δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για συμμετοχή στις μεγάλες πολιτικές ασφάλειας της Ένωσης.
   
  Η ορθολογική απόκτηση νέων σύγχρονων, υψηλής τεχνολογίας και αποτελεσματικότητας οπλικών συστημάτων, όπως πολλές φορές μέχρι σήμερα έχουμε τονίσει, θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο το αξιόμαχο και το ηθικό των ενόπλων δυνάμεων της πατρίδας μας και θα αναβαθμίσει περαιτέρω την αποτρεπτική τους ισχύ.
   
  Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως
  Για μία ακόμα χρονιά από τις βασικές επιδιώξεις του Υπουργείου απουσιάζει η ουσιαστική και σε βάθος αναβάθμιση του σωφρονιστικού συστήματος. Η κατάσταση που επικρατεί στις Κεντρικές Φυλακές απαιτεί άμεσα τη λήψη μέτρων ώστε να υπάρξει αποσυμφόρηση, βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των φυλακισμένων, αλλά και των συνθηκών εργασίας του προσωπικού. Ανάμεσα στις προτάσεις που θα πρέπει άμεσα να υλοποιηθούν είναι:
• Η εξαγορά της ποινής για ήσσονος σημασίας αδικήματα.
• Η υιοθέτηση εναλλακτικών ποινών αντί της φυλάκισης.
• Η επέκταση του θεσμού της κοινωνικής εργασίας.
   
  Παρά τις εξαγγελίες δεν έχει ακόμα προχωρήσει η αυτονόμηση της Πυροσβεστικής και η δημιουργία της Ακτοφυλακής.
   
  Δεν έχει υλοποιηθεί ακόμα το πρόγραμμα ενίσχυσης των προληπτικών μέτρων οδικής ασφάλειας, καθώς και ο θεσμός των σεμιναρίων οδικής συμπεριφοράς, τα οποία θα καλούνται να παρακολουθήσουν οδηγοί που παρανομούν προς αποφυγή της καταβολής χρηματικού προστίμου.
   
  Υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας
  Η υλοποίηση του προγράμματος αύξησης της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), κυρίως από φωτοβολταϊκά πάρκα, κινείται με αργούς ρυθμούς. Επιτάχυνση επιβάλλεται και στην υλοποίηση του προγράμματος της επιδότησης εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων στις κατοικίες των μόνιμων κατοίκων των ημιορεινών και ορεινών περιοχών ως αντισταθμιστικό μέτρο για την αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος. Επιπρόσθετα θα αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για την παραμονή ή την επιστροφή από τις πόλεις σε αυτές τις περιοχές.
   
  Ο αργός ρυθμός ανάπτυξης των ΑΠΕ επιφέρει σοβαρό οικονομικό κόστος στο κράτος και κατ’ επέκταση στους πολίτες, λόγω της υποχρέωσης για αγορά θερμοκηπιακών ρύπων.
   
  Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
  Παρά το μεγάλο φόρτο ευθυνών που ανέλαβε το Υπουργείο λόγω της πανδημίας, η ίδρυση του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας πρέπει να οδηγήσει σε βελτίωση των προσφερομένων κοινωνικών υπηρεσιών.
   
  Μπορεί η  βιωσιμότητα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ)  να αποτελεί βασική  προτεραιότητα, όμως θα πρέπει άμεσα:
• Να μειωθεί ο χρόνος που μεσολαβεί από την υποβολή αίτησης μέχρι την εξέταση από το ιατροσυμβούλιο για την παραχώρηση σύνταξης ανικανότητας.
• Η παραχώρηση των επιδομάτων ανεργίας και ασθένειας να μην καθυστερεί, ώστε να μπορούν οι  δικαιούχοι να καλύπτουν τις ατομικές και οικογενειακές τους ανάγκες.
• Θα πρέπει ακόμα να εντατικοποιηθεί ο έλεγχος της αδήλωτης εργασίας.
   
  Υπουργείο Εσωτερικών
  Το Υπουργείο πρέπει να προχωρήσει σε σειρά μέτρων ώστε να αποφεύγονται οι χρονοβόρες διαδικασίες για την προώθηση πολεοδομικών έργων, και να  υλοποιήσει το συντομότερο τις εξαγγελίες του για το ίδιο θέμα.
   
  Το κόστος απόκτησης στέγης κύρια από τα μικρομεσαία εισοδήματα είναι απαγορευτικό. Γι’ αυτό θα πρέπει έγκαιρα να επεκταθεί η δέσμη μέτρων στεγαστικής πολιτικής.
   
  Η ΕΔΕΚ έχει καταθέσει τις προτάσεις της για αυτό το θέμα, οι οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:
• Πλήρης κατάργηση των μεταβιβαστικών τελών σε περίπτωση καταβολής ΦΠΑ.
• Αύξηση των πολεοδομικών ζωνών, κυρίως στην ύπαιθρο.
• Ορθολογική αύξηση του συντελεστή δόμησης.
• Παραχώρηση γης στον ΚΟΑΓ για ανέγερση οικιστικών μονάδων τις οποίες να παραχωρεί σε άπορες οικογένειες σε χαμηλές τιμές, με μακροχρόνια αποπληρωμή και με διαφανείς διαδικασίες καθώς και για παραχώρηση με χαμηλό ενοίκιο σε οικογένειες χαμηλού εισοδήματος.
   
  Τέλος, η σοβαρή αντιμετώπιση των παράνομων μεταναστευτικών ροών, αλλά και η προστασία των πολιτικών προσφύγων πρέπει να συνεχίσει να είναι στις προτεραιότητες του Υπουργείου.
   
  Υπουργείο Εξωτερικών
  Λαμβάνοντας υπόψη τη σοβαρή αποστολή που έχει να εκπληρώσει το Υπουργείο Εξωτερικών για τη διαφώτιση και τις ευθύνες που δημιουργεί η συμμετοχή μας στην Ε.Ε., σε διάφορους διεθνείς Οργανισμούς αλλά και η μη επίλυση του κυπριακού, είναι αδιανόητο να έχει τον μικρότερο προϋπολογισμό από όλα τα υπουργεία, ακόμα και από Ημικρατικούς Οργανισμούς.
   
  Η ΕΔΕΚ επαναλαμβάνει για μια ακόμα φορά ότι ο προϋπολογισμός του  είναι απαράδεκτα πενιχρός και θα πρέπει να αυξηθεί δραστικά.
   
  Υπουργείο Υγείας
  Η πανδημία του κορωνοϊού αλλά και η εισαγωγή της β΄ φάσης της ενδονοσοκομειακής περίθαλψης, αποκάλυψε σε μεγάλο βαθμό τις αδυναμίες του συστήματος από τον λανθασμένο τρόπο υλοποίησης της νομοθεσίας για το ΓεΣΥ με ευθύνη του Υπουργείου, του ΟΑΥ και του ΟΚΥπΥ, αλλά και όσων  προσέφεραν άμεσα ή έμμεσα πολιτική στήριξη.
   
  Επιπρόσθετα, διαπιστώνεται όπως πρόσφατα επιβεβαίωσε η Νομική και η Ελεγκτική Υπηρεσία, κατάφωρη παραβίαση της νομοθεσίας. Συγκεκριμένα:
• Αρκετές υπηρεσίες δεν εντάχθηκαν στη β΄ φάση την 1η Ιουνίου 2020, όπως προνοούσε η νομοθεσία, αλλά με 6 μήνες καθυστέρηση, ενώ οι πολίτες κατέβαλαν τις εισφορές τους.
• Ιδιωτικά νοσηλευτήρια να είναι και εντός και εκτός του ΓεΣΥ.
• Γιατροί που είναι εκτός ΓεΣΥ αλλά προσφέρουν υπηρεσίες σε ασθενείς του ΓεΣΥ να αμείβονται δια μέσου των νοσηλευτηρίων.
• Με τα συμβόλαια που υπέγραψε ο ΟΑΥ με τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια, με τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Υγείας, εισάγεται με έμμεσο τρόπο το πολυασφαλιστικό προς όφελος των ασφαλιστικών εταιρειών και σε βάρος του ΓεΣΥ. Ταυτόχρονα να δημιουργούνται δύο κατηγορίες ασθενών οι προνομιούχοι και οι μη.
• Τα συμβόλαια με τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια για τις ίδιες ιατρικές πράξεις  να τιμολογούνται διαφορετικά ανάλογα με το νοσηλευτήριο, δηλ. η ίδια ιατρική πράξη στο ένα νοσηλευτήριο αμείβεται με 1000 ευρώ, στο άλλο με 1300 ευρώ και στο άλλο με 1500 ευρώ. Γεγονός που ουσιαστικά οδηγεί σε ευνοϊκές διακρίσεις.
   
  Μελανό σημείο της όλης διαδικασίας είναι η υπογραφή Μνημονίου για την ένταξη των Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων στο ΓεΣΥ με την σύμφωνη γνώμη του τ. Υπουργού Υγείας χωρίς την έγκριση της Νομικής Υπηρεσίας. Μνημόνιο το οποίο όπως αποδείχθηκε παραβιάζει τη νομοθεσία.
   
  Ο τρόπος εφαρμογής της 2ης φάσης στην ουσία στερεί το δικαίωμα στους ασθενείς για ελεύθερη επιλογή γιατρού και νοσηλευτηρίου. Ειδικά στην επαρχία Λεμεσού οι ειδικοί γιατροί δεν έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν ενδονοσοκομειακή ιατρική. Αυτό ουσιαστικά μειώνει το επίπεδο της επιστημονικής περίθαλψης που έπρεπε να απολαμβάνουν οι ασθενείς.
   
  Ο τρόπος εφαρμογής του προσωπικού γιατρού οδήγησε σε αδικαιολόγητες σπατάλες και υποβάθμισε σημαντικά την ποιότητα των προσφερομένων υπηρεσιών.  Δημιούργησε λίστες αναμονής και στον ιδιωτικό τομέα.
  Για πρώτη φορά παρατηρούνται  σημαντικές ελλείψεις σε φάρμακα πρώτης ανάγκης.
   
  Οι καταχρήσεις σε εργαστηριακές και παρακλινικές εξετάσεις επέφεραν ακόμα μεγαλύτερη επιβάρυνση στα οικονομικά του ΓεΣΥ.
   
  Και ενώ όλα τα παραπάνω το 2021 οδήγησαν σε αύξηση του σφαιρικού προϋπολογισμού κατά 45% χωρίς την ανάλογη ποιοτική αναβάθμιση των προσφερομένων υπηρεσιών, κάποιοι σφυρίζουν αδιάφορα, είτε λόγω σκοπιμοτήτων, είτε λόγω συμφερόντων.
   
  Αναφορικά με τα δημόσια νοσηλευτήρια και τον ΟΚΥπΥ:
• Η υποστελέχωση σε ιατρικό προσωπικό και οι σοβαρές ελλείψεις σε αναλώσιμα και εξοπλισμό δεν έχουν επιλυθεί.
• Από το επικαιροποιημένο νομοσχέδιο για το ΓεΣΥ που ψηφίσθηκε τον Ιούνιο του 2017, μέχρι σήμερα δεν προχώρησε καμιά μελέτη για τις ανάγκες του Δημόσιου τομέα σε εξοπλισμό και σε κλινικές ώστε να μπορεί να προσφέρει υψηλού επιπέδου ιατρική περίθαλψη σε ολόκληρη την επικράτεια.
• Δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η κοστολόγηση των υπηρεσιών που προσφέρει ο δημόσιος τομέας με αποτέλεσμα να παρατηρείται απώλεια εσόδων και την ίδια στιγμή ο φορολογούμενος πολίτης καλείται να καλύψει ελλείμματα των δημόσιων νοσηλευτηρίων.
   
  Κατά την περσινή συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού ως ΕΔΕΚ είχαμε προβεί σε σειρά παρατηρήσεων αναφορικά με την εφαρμογή του ΓεΣΥ. Προτείναμε την άμεση υιοθέτηση αριθμού μέτρων ώστε να υπάρξει άμβλυνση των προβλημάτων και σωστή εφαρμογή του. Δυστυχώς τα μέτρα αυτά δεν έχουν υιοθετηθεί με αποτέλεσμα ο τομέας της Δημόσιας Υγείας να βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Όσο οι αρμόδιοι φορείς για την υλοποίηση του ΓεΣΥ δεν αντιλαμβάνονται ότι θα πρέπει να λάβουν άμεσα μέτρα και επαναπαύονται σε ψευδαισθήσεις οι κίνδυνοι  για το ΓεΣΥ αυξάνουν.
   
  Κυπριακό
  Κλείνοντας την ομιλία μου για τον προϋπολογισμό του 2021 δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ και στο εθνικό μας πρόβλημα.
  Σε μια περίοδο ασύμμετρων απειλών σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της πατρίδας μας, της τρίτης εισβολής του Αττίλα στη θαλάσσια περιοχή της ΑΟΖ, της έναρξης εποικισμού της Αμμοχώστου, βρισκόμαστε ενώπιον ενός νέου αδιεξόδου το οποίο προκαλείται από την προκλητική αξίωση της κατοχικής δύναμης και του κατοχικού καθεστώτος, συνεπικουρούμενων από τον Βρετανικό παράγοντα, για αποδοχή της «κυριαρχικής ισότητας» ως προϋπόθεσης για επανέναρξη των συνομιλιών. 
  Στη βάση αυτής της απαίτησης η πρωτοβουλία του Γ.Γ. του ΟΗΕ για διερεύνηση των προθέσεων αλλά και των προϋποθέσεων για επανέναρξη ενός νέου γύρου συνομιλιών με τη σύγκληση άτυπης πενταμερούς Διάσκεψης τον περασμένο Απρίλιο στη Γενεύη απέβη άκαρπη.
  Η συσσωρευμένη εμπειρία από το παρελθόν θα έπρεπε να μας κάνει πιο σοφούς τόσο για τη διαδικασία που θα πρέπει να αποδεχθούμε όσο και για τη βάση των συνομιλιών.
  Εδώ και 4 δεκαετίες ακολουθείται η ίδια διαδικασία. Όχι μόνο δεν οδήγησε σε λύση, αλλά αντίθετα οδήγησε το Κυπριακό σε εκτροχιασμό.
  Το μετέτρεψε από θέμα εισβολής και κατοχής σε θέμα διακοινοτικής διευθέτησης. Η ενδεχόμενη ένταξη και του ενεργειακού αλλά των ΜΟΕ ως μέρους της διαπραγμάτευσης, θα υποβαθμίσει ακόμα περισσότερο την ουσία του προβλήματος και θα απαλλάξει πλήρως την Τουρκία από τις ευθύνες της.
  Βοήθησε την Τουρκία να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά  κέρδη, όπως την παραμονή τουρκικών στρατευμάτων και μετά τη λύση, διατήρηση απροσδιόριστης μορφής εγγυήσεων, την εκ περιτροπής προεδρία, την αριθμητική εξίσωση στα θεσμικά όργανα του κράτους, τη θετική ψήφο, τη νομιμοποίηση των εποίκων, την απόδοση στους έποικους χρήστες, δικαιωμάτων ιδιοκτησίας επί των περιουσιών που παράνομα κατέχουν,  την εγγυημένη πλειοψηφία ιδιοκτησίας γης και πληθυσμού.
  Την αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος, και τον υποβιβασμό  της Κυπριακής Δημοκρατίας σε κοινότητα.
  Την αναγνώριση του εκπροσώπου της κατοχής ως ισότιμου συνομιλητή του Προέδρου της Δημοκρατίας.
  Στην ουσία μέσα από την «πολιτική ισότητα» η Τουρκία απέκτησε το δικαίωμα να διεκδικεί λύση Συνομοσπονδίας. Η δε κατοχύρωση και της «κυριαρχικής ισότητας» θα της δώσει το δικαίωμα για νόμιμη ανακήρυξη τουρκικού κράτους στην κατεχόμενη περιοχή.
  Τέλος, όπως κατ’ επανάληψη έχει επιβεβαιωθεί, η όλη διαδικασία αξιοποιείται και από διάφορες χώρες της Ε.Ε. για να αποφύγουν την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας για την πειρατική πολιτική που ακολουθεί στην αν. Μεσόγειο για να μην επηρεαστούν τα συμφέροντά τους λόγω των εμπορικών και οικονομικών τους σχέσεων με την Τουρκία.
  Στην ουσία όμως η επιμονή σε αυτή τη διαδικασία, όπως επιβεβαιώνεται από τα γεγονότα οδηγεί είτε στην παράταση της σημερινής κατάστασης και στη μονιμοποίηση της διαίρεσης, είτε στην αποδοχή της ΔΔΟ και τη νομιμοποίηση της διχοτόμησης.
  Αντί αυτά τα δεδομένα να οδηγήσουν σε αφύπνιση και αλλαγή τακτικής, κάποιοι επιμένουν στη συνέχιση του διαλόγου από εκεί που έμεινε στο Κρανς Μοντάνα, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι αυτή τη φορά θα έχουμε λύση.
  Θέσαμε πολλές φορές το ερώτημα αλλά απάντηση δεν πήραμε:
  Στα 44 χρόνια συνομιλιών ποιες παραχωρήσεις έκανε η τουρκική πλευρά για να σμικρύνουν οι διαφορές και να πλησιάσουμε σε λύση;
  Από το 1988 από αποδεχθήκαμε τη ΔΔΟ με πολιτική ισότητα, κυβερνούν  αδιάλειπτα οι υποστηρικτές της. Γιατί δεν έλυσαν το κυπριακό;
  Το 2004 το σχέδιο Ανάν ήταν ΔΔΟ με πολιτική ισότητα γιατί το καταψήφισε ο λαός μεταξύ των οποίων και οι πλείστοι από τους υποστηρικτές της ΔΔΟ;
  Σήμερα όσοι παραμένουμε πιστοί στην ετυμηγορία του λαού, γιατί κατηγορούμαστε ότι δεν θέλουμε λύση;
  Όσοι το 2004 καταψήφισαν το σχέδιο Ανάν και σήμερα άλλαξαν στάση ας την δικαιολογήσουν χωρίς υπεκφυγές. Ας δικαιολογήσουν γιατί επιμένουν στη συνέχιση της ίδιας αποτυχημένης διαδικασίας. Η προσπάθεια δικαίωσης για  λανθασμένες  επιλογές, υπονομεύει το μέλλον της πατρίδας μας.
  Επιτέλους, κάποιοι  οφείλουν να μιλήσουν με ειλικρίνεια. Επιδιώκουν λύση δημοκρατική, λειτουργική και βιώσιμη ή λύση συγκαλυμμένης  συνομοσπονδίας που ήταν και είναι σταθερά ο πάγιος στόχος της Τουρκίας;
  Για την ΕΔΕΚ δεν υπάρχουν διλήμματα και αμφιταλαντεύσεις. Επιδιώκει:Την επαναφορά του κυπριακού στη διεθνή του βάση ως προβλήματος εισβολής και κατοχής.
  Τη σύγκληση διεθνούς διάσκεψης για το κυπριακό όπως προνοεί η απόφαση της Γ.Σ. του ΟΗΕ και όχι άτυπης ή τυπικής 5μερούς.
  Να τεθούν ως προτεραιότητα συζήτησης οι αποφάσεις της Γ.Σ. του ΟΗΕ:
• Ο τερματισμός της κατοχής.
• Η άμεση αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων.
• Η επιστροφή των προσφύγων Ε/Κ και Τ/Κ σε συνθήκες ασφάλειες.
• Ο επαναπατρισμός  των εποίκων.
• Η άμεση επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.

Σήμερα οφείλουμε όσοι πραγματικά νοιαζόμαστε για μέλλον της πατρίδας μας  να στείλουμε ένα σαφές μήνυμα ότι:

• Δεν πρόκειται να αποδεχθούμε και να νομιμοποιήσουμε μια λύση ΝΑΤΟικής έμπνευσης, μια λύση για την υλοποίηση της οποίας υπήρξαν αλλεπάλληλες συνομωσίες οι οποίες κατέληξαν στο προδοτικό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή το 1974.
• Δεν πρόκειται να νομιμοποιήσουμε τα δεδομένα της εισβολής.
• Δεν είναι δυνατόν να επιτρέψουμε η Κυπριακή Δημοκρατία να καταλυθεί και να αντικατασταθεί από ένα νέο συνεταιριστικό συνομοσπονδιακό κράτος.
• Θα αγωνισθούμε για μια δημοκρατική λύση η οποία να διασφαλίζει σε όλους τους πολίτες της ίσα δικαιώματα και ένα ασφαλές και ειρηνικό μέλλον, με πλήρη κατοχύρωση του ευρωπαϊκού κεκτημένου χωρίς παρεκκλίσεις, σε ολόκληρη την επικράτεια.

Γραφείο Τύπου
Λευκωσία, 15 Δεκεμβρίου 2021