Πόσο έχει διασκεδάσει τις ανησυχίες σας ο Πρόεδρος Αναστασιάδης μετά τη συνέντευξη Τύπου, ως προς την ιδέα του για την αποκέντρωση των εξουσιών του ομόσπονδου κράτους;

Mε την πρότασή του για αποκέντρωση των εξουσιών της κεντρικής κυβέρνησης με στόχο τη διευκόλυνση της κατάληξης σε συμφωνία, o Πρόεδρος ουσιαστικά παραδέχεται ότι τόσο η διαδικασία όσο και η βάση των συνομιλιών όπως αυτές ακολουθήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια σε περίπτωση επανάληψης, θα καταλήξουν και πάλι σε αδιέξοδο. Η διερεύνηση που πραγματοποιεί η εκπρόσωπος του Γ.Γ. του ΟΗΕ για επανέναρξη των συνομιλιών δίνει στον Πρόεδρο την ευκαιρία να διεκδικήσει μια εναλλακτική διαδικασία και να επαναφέρει το κυπριακό στην ορθή του βάση ως πρόβλημα εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής. Η  αποδοχή επανάληψης  της παλιάς διαδικασίας με περιφερειακές μικροαλλαγές  απλά και μόνο για να συνεχιστεί ο διάλογος δεν θα έχει ελπίδα θετικής κατάληξης.

Ποιό είναι το σημείο στο οποίο έχετε τις μεγαλύτερες επιφυλάξεις;

Η διαφωνία της ΕΔΕΚ εστιάζεται τόσο στη διαδικασία όσο και στη βάση-πλαίσιο των συνομιλιών. Ενώ το Κυπριακό είναι θέμα εισβολής-κατοχής επιχειρείται η λύση του να προέλθει μέσα από το διακοινοτικό διάλογο. Αναλώνεται ο χρόνος στην ερμηνεία της πολιτικής ισότητας, της υιοθέτησης της αριθμητικής εξίσωσης και του καθορισμού των αρμοδιοτήτων και των εξουσιών της κεντρικής κυβέρνησης. Πρωταρχικής όμως σημασία για την επίτευξη λύσης θα έπρεπε να ήταν  η αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων, η κατάργηση των αναχρονιστικών συνθηκών εγγύησης και συμμαχίας, ο επαναπατρισμός των εποίκων, η επιστροφή των προσφύγων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στις περιουσίες τους. Όσον αφορά τη διαδικασία κατά προτεραιότητα θα έπρεπε να αξιοποιηθεί η απόφαση της Γ.Σ. του ΟΗΕ για σύγκληση διεθνούς διάσκεψης για να συζητηθούν τα παραπάνω. Η τακτική αυτή θα υποχρέωνε την Τουρκία είτε να την αποδεχθεί και σε περίπτωση αποτυχίας να επιβεβαιωθεί η αδιαλλαξία-της, είτε να αρνηθεί να λάβει μέρος και να έχει την ευθύνη για τη στασιμότητα. Μια τέτοια εξέλιξη θα έδινε τη δυνατότητα στην Κυπριακή Δημοκρατία να ζητήσει στη συνέχεια τη λήψη πρακτικών μέτρων σε βάρος της Τουρκίας.

Δεν τίθεται θέμα μικρότερης ή μεγαλύτερης επιφύλαξης αναφορικά με την πρόταση για αποκέντρωση των εξουσιών. Η ΕΔΕΚ διαφωνεί τόσο με τη διαδικασία η οποία ακολουθείται και η οποία αντιμετωπίζει το κυπριακό ως διακοινοτικό πρόβλημα, όσο και με τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ). Η ΔΔΟ είναι ένα πολιτειακό μόρφωμα απροσδιόριστο. Για 40 τόσα χρόνια καταβάλλεται προσπάθεια να αποκτήσει περιεχόμενο χωρίς επιτυχία. Όμως την ίδια στιγμή έχουν γίνει αποδεκτές πρόνοιες οι οποίες δεν θα οδηγήσουν σε ένα δημοκρατικό και λειτουργικό κράτος, αλλά σε νομιμοποίηση της διχοτόμησης. Τέτοιες πρόνοιες είναι ο γεωγραφικός διαχωρισμός του λαού, οι εγγυημένες πλειοψηφίες πληθυσμού και ιδιοκτησίας, η αριθμητική εξίσωση σε όργανα του κράτους, η θετική ψήφος για τη λήψη αποφάσεων, η εκ περιτροπής προεδρία, η παραβίαση των πολιτικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών κ.ά.

Ο ΓΓ του ΟΗΕ ζήτησε από τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων να καταλήξουν στους όρους αναφοράς που θα κρίνουν και τη συνέχιση ή όχι των διαπραγματεύσεων. Έχετε αντιληφθεί τί ακριβώς θα αφορούν οι όροι αναφοράς; Τη διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί (εάν δηλαδή θα αρχίσουν με δικοινοτικές διαπραγματεύσεις και ύστερα θα υπάρξει νέα διάσκεψη για την Κύπρο) ή την ουσία των διαπραγματεύσεων ως προς τη φιλοσοφία της λύσης;

Το τοπίο αναφορικά με τις προθέσεις του Γ.Γ. του ΟΗΕ εξακολουθεί να παραμένει ασαφές. Μέχρι στιγμής δεν το έχει αποσαφηνίσει αναμένοντας πιθανόν τις εισηγήσεις της εκπροσώπου του, η οποία πραγματοποιεί ένα δεύτερο γύρο επαφών για βολιδοσκόπηση. Ανάλογα με τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις από τις επαφές υπάρχει πιθανότητα η διαδικασία να αρχίσει με επαφές των ομάδων εργασίας προτού αρχίσει ένας νέος γύρος διαπραγματεύσεων. Οι φόβοι μας εστιάζονται στο γεγονός ότι η πλευρά μας εμφανίζεται δεδομένη σε όποια διαδικασία προταθεί. Λογικά θα έπρεπε να διεκδικήσει μεταφορά τόσο της διαδικασίας όσο και της βάσης-πλαίσιο της συζήτησης σε πεδίο πλέον ευνοϊκό, αξιοποιώντας ως όφειλε αποφάσεις και ψηφίσματα του ΟΗΕ τα οποία ο Γ.Γ. θα έπρεπε να λάβει υπόψη ή τουλάχιστον να του υποδειχθεί ότι οφείλει να λάβει υπόψη. Η τακτική του «καλού παιδιού» δεν είναι πάντοτε και σε όλες τις περιπτώσεις η καλύτερη επιλογή.

Από τα λεγόμενα του Προέδρου αλλά και την ευρύτερη πληροφόρηση, δεν φαίνεται να δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Ποιά είναι η δική σας εκτίμηση;

Σίγουρα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας γνωρίζει κάτι περισσότερο από τους υπόλοιπους. Λογικά πρέπει να έχει πλέον καθαρή εικόνα για την δημιουργία ή όχι των προϋποθέσεων για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Όμως επειδή στην πολιτική δεν επιτρέπεται ο αιφνιδιασμός ο Πρόεδρος πρέπει να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει με τη μεγαλύτερη δυνατή επάρκεια οποιοδήποτε σενάριο εμφανισθεί ενώπιον του. Πολύ περισσότερο να αντιμετωπίσει το χειρότερο. Δυστυχώς στο παρελθόν η πλευρά-μας αιφνιδιάστηκε σε πολλές περιπτώσεις και αυτό κόστισε. Αποδυναμώθηκε ακόμα περισσότερο η ήδη αποδυναμωμένη διαπραγματευτική μας θέση, προσφέροντας στην τουρκική πλευρά πρόσθετα πολιτικά και διαπραγματευτικά πλεονεκτήματα.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε μια ιστορική αποτίμηση των προσπαθειών για λύση του Κυπριακού, οι οποίες όπως είπε, απέτυχαν λόγω της τουρκικής αδιαλλαξίας. Τι σημαίνει αυτό; Βρισκόμαστε μπροστά σε σταυροδρόμι για τις μετέπειτα επιλογές μας

Συμφωνούμε με τον Πρόεδρο ότι οι μέχρι σήμερα προσπάθειες απέτυχαν λόγω της τουρκικής αδιαλλαξίας. Γι΄ αυτό και θα αποτελέσει ακόμα μεγαλύτερο λάθος να επιμένουμε στη συνέχιση της ίδιας διαδικασίας, η οποία επιτρέπει στην Τουρκία να την ποδηγετεί και την ίδια στιγμή να πιστώνεται δυστυχώς με εποικοδομητική στάση και να επιρρίπτεται η ευθύνη για την αποτυχία στην πλευρά μας, όπως συνέβη πρόσφατα στο Crans Montana.

Πώς προχωρούμε από εδώ και πέρα;

Ως ΕΔΕΚ έχουμε καταθέσει κατ΄ επανάληψη τις θέσεις μας τόσο προφορικώς όσο και γραπτώς για το πώς θα πρέπει να προχωρήσουμε.  Επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του Προέδρου να τις αξιολογήσει και να τις αξιοποιήσει. Πρωταρχικός, σταθερός και αμετάθετος στόχος πρέπει να είναι η διατήρηση και ενίσχυση της κρατικής οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας και η αποφυγή άμεσα ή έμμεσα αναβάθμισης του κατοχικού καθεστώτος. Επιπρόσθετα, η επιδίωξη ενίσχυσης της διαπραγματευτικής μας θέσης με προσεκτική αναβάθμιση του γεωστρατηγικού ρόλου της Κύπρου. Αυτό εκτιμούμε ότι θα επιτευχθεί με την διαμόρφωση κοινής εθνικής πολιτικής Κύπρου-Ελλάδας, η οποία να στηρίζεται σε τρείς πυλώνες, τον πολιτικό, τον ενεργειακό και τον στρατιωτικό.

Σε λίγες μέρες είναι προγραμματισμένες οι γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ από την ExxonMobil. Πόσο σας ανησυχεί η ρητορική των απειλών, που ακολουθεί η τουρκική κυβέρνηση;

Η προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας είτε με ρητορικές απειλές, είτε με παραβιάσεις στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας στοχεύει στην προώθηση συγκεκριμένων στόχων, όπως α) να καταστεί μέρος της διαχείρισης και εκμετάλλευσης του Φυσικού Αερίου της Αν. Μεσογείου και κύρια ο αγωγός μεταφοράς-του στην Ευρώπη να διέρχεται από την Τουρκία. β) να υποχρεώσει την Κυπριακή Δημοκρατία να συμφωνήσει στη συνδιαχείριση με το κατοχικό καθεστώς πριν από την λύση. Γι΄ αυτό και απαιτεί να καταστεί κατά προτεραιότητα μέρος των διαπραγματεύσεων, και γ) Μέσα από τις δήθεν γεωτρήσεις να δημιουργήσει γκρίζες ζώνες που να τις επιτρέπουν διεκδίκηση παρουσίας στην Αν. Μεσόγειο και τη Μ. Ανατολή. Οι τριμερείς συμφωνίες με τις χώρες της περιοχής, η εμπλοκή στις γεωτρήσεις εταιρειών που προέρχονται από χώρες που είναι αποφασισμένες να προστατεύσουν τις δραστηριότητες των εταιρειών τους από τις τουρκικές προκλήσεις, είναι ενέργειες προς την ορθή κατεύθυνση. Επιβάλλεται όμως παραπέρα αναβάθμιση αυτών των συμφωνιών ώστε να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο η υλοποίηση του ενεργειακού προγράμματος τόσο της Κύπρου όσο και των υπολοίπων χωρών της περιοχής. Η κατασκευή του αγωγού της Αν. Μεσογείου (EastMed) πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Η λειτουργία του θα αναβαθμίσει ακόμα περισσότερο το γεωστρατηγικό ρόλο της Κύπρου και την ίδια στιγμή θα υποβαθμίσει τον αντίστοιχο της Τουρκίας. Η δε ενεργειακή προσφορά σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης θα εξισορροπήσει μερικώς τα οικονομικά τους συμφέροντα σε σχέση με την Τουρκία.

Στις 18/11 απόφαση για Ευρωεκλογές

Πώς προχωρούν οι διαδικασίες στην ΕΔΕΚ για τις ευρωεκλογές; Πόσο κοντά είστε στη συνομολόγηση συνεργασίας με άλλες πολιτικές δυνάμεις;

Η ΕΔΕΚ από την πρώτη στιγμή ήταν θετική σε επέκταση της συνεργασίας και για τις ευρωεκλογές, με τα κόμματα που συνεργάστηκε στις τελευταίες προεδρικές εκλογές. Όμως την ίδια στιγμή επιδιώκει να διασφαλιστεί ότι η συνεργασία αυτή δεν θα είναι ευκαιριακή, αλλά ουσιαστική και να προδιαγράφεται θετική προοπτική για το μέλλον. Από τις επαφές που πραγματοποιήθηκαν, διαμορφώθηκαν κάποιες προτάσεις, μερικές πρόνοιες των οποίων κατά την άποψη των μελών των συλλογικών οργάνων του κόμματος, θέτουν υπό αμφισβήτηση την αξιοπιστία της συνεργασίας  με κίνδυνο να προκληθούν σοβαρά προβλήματα σε περίπτωση υιοθέτησής τους. Για αυτό και η Κεντρική Επιτροπή που συνήλθε στις 21 Οκτωβρίου αποφάσισε να αναβάλει τη λήψη τελικής απόφασης ώστε να δοθεί χρόνος για περαιτέρω διαβουλεύσεις με στόχο είτε την καλύτερη  διατύπωση, είτε την αλλαγή και βελτίωσή τους. Εκτιμώ ότι στις 18 Νοεμβρίου όταν θα συνέλθει ξανά η Κεντρική Επιτροπή θα ληφθούν οι τελικές αποφάσεις.